Evlenme, yaşamın temel dönüm noktalarından biridir ve hem bireysel hem de toplumsal açıdan büyük önem taşır. Bireysel olarak, kadın ve erkeğin yaşamlarını birleştirmesi anlamına gelirken; toplumsal olarak, aile ve akrabalık bağlarının kurulmasını sağlar. Özellikle küçük köy topluluklarında düğünler, köyün tamamını içine alan büyük bir etkinlik haline gelir ve adeta bir “bayram” havası taşır.
Türkmenlerde düğün ve evlilik süreci, pek çok töre ve törenin sergilendiği bir dizi aşamadan oluşur. Bu süreçteki bazı törenler yeme-içme ve eğlence havasında geçerken, özellikle kız evi için duygusal anlar ve ağıtlar da yer alır. Türkmenlerde evliliğin aşamaları şu şekilde sıralanabilir:
1. Düğün Öncesi
a. Görücülük ve Kız İsteme:
Görücülük ve dünürcülük, evlilik sürecinin ilk adımlarını oluşturur. Bu aşamada, aileler arasında kız isteme merasimi gerçekleştirilir.
b. Söz Kesme:
Ailelerin ve çiftin evliliğe dair kararlılığı gösterdiği bu adımda, çiftin sözü kesilir ve nişan yolunda önemli bir adım atılmış olur.
c. Şerbet:
Söz kesiminin ardından, çiftin nişanlanmasını kutlamak amacıyla düzenlenen bir tören olan şerbet yapılır.
d. Yağlık (Nişan):
Nişan töreni olarak da bilinen yağlık, çiftin nişanlanmasıyla resmiyet kazanan bir aşamadır.
e. Düğün Okuntusu Dağıtımı:
Düğün tarihinin duyurulması amacıyla, düğün davetiyeleri (okuntular) köy halkına dağıtılır.
2. Düğün Süreci
a. Bayrak Dikme ve Oda Daveti Yemeği:
Düğün süreci, oğlan evinde bayrak dikilmesi ve ardından oda daveti yemeği ile başlar.
b. Kına Gecesi:
Kız evinde düzenlenen kına gecesi, duygusal anların yaşandığı bir eğlence gecesidir.
c. Nikah:
Çiftin evliliklerini resmileştiren nikah töreni, düğünün en önemli anlarından biridir.
d. Kızbaşı Eğlencesi ve Oğlan Evi Eğlencesi:
Kız evinde kızbaşı eğlencesi düzenlenirken, aynı zamanda oğlan evinde de eğlence devam eder.
e. Düğün Yemeği:
Düğün günü, köy halkı ve davetliler için düzenlenen büyük bir yemek ile taçlandırılır.
f. Gelin Alma:
Gelin alma töreni, damat ve ailesinin kız evine giderek gelini alıp kendi evine getirmesiyle gerçekleştirilir.
g. Çeyiz Yerleştirme:
Kız evinden getirilen çeyiz, yeni evlerine yerleştirilir ve düzenlenir.
h. Gerdek Gecesi:
Düğünün son aşaması olan gerdek gecesi, çiftin birlikte geçirdiği ilk gecedir.
ı. Gerdek Ertesi:
Gerdek gecesinin ertesi günü, düğün sonrası uygulamalar devam eder.
j. Düğün Sonrası Uygulamaları:
Düğün bittikten sonra, yeni çiftin evlilik hayatına dair bazı geleneksel uygulamalar yapılır.